Bardzo Młoda Kultura
"Edukacja kulturowa to nie tylko przygotowywanie do tworzenia i odbioru sztuki, ale raczej wyposażanie w kompetencje pozwalające na bycie w kulturze, korzystanie i współtworzenie jej zasobów, a tym samym pełnoprawne uczestnictwo w życiu zbiorowym" - Marek Krajewski
Raport z realizacji programu "Bardzo Młoda Kultura 2019-2021" 2019
Przedstawiamy raport ewaluacyjny Narodowego Centrum Kultury dot. realizacji programu Bardzo Młoda Kultura 2019-2021 w 2019 roku.
Ewaluacja ex-ante drugiej edycji programu Bardzo Młoda Kultura - A. Szczurek, M. Szostakowska
Serdecznie zapraszamy do zapoznania się z wypowiedziami operatorów programu
Bardzo Młoda Kultura 2019-2021 z poszczególnych województw
na temat realizacji i efektów projektu:
Województwo dolnośląskie, operator: Ośrodek Działań Artystycznych Firlej we Wrocławiu
Województwo kujawsko-pomorskie, operator: Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy
Województwo lubelskie, operator: Centrum Spotkania Kultur w Lublinie
Województwo lubuskie, operator: Regionalne Centrum Animacji Kultury w Zielonej Górze
Województwo łódzkie, operator: Łódzki Dom Kultury
Województwo małopolskie, operator: Małopolski Instytut Kultury w Krakowie
Województwo mazowieckie, operator: Miejski Ośrodek Kultury „Amfiteatr” w Radomiu
Województwo podkarpackie, operator: Centrum Kulturalne w Przemyślu
Województwo podlaskie, operator: Wojewódzki Ośrodek Animacji Kultury w Białymstoku
Województwo pomorskie, operator: Instytut Kultury Miejskiej w Gdańsku
Województwo śląskie, operator: Instytut Myśli Polskiej im. Wojciecha Korfantego
Województwo świętokrzyskie, operator: Wojewódzki Dom Kultury im. J. Piłsudskiego w Kielcach
Województwo warmińsko-mazurskie, operator: Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie
Województwo wielkopolskie, operator: Centrum Kultury „Zamek” w Poznaniu
Województwo zachodniopomorskie, operator: Czaplinecki Ośrodek Kultury
BARDZO MŁODA KULTURA 2019-2021 - OPOLSKIE
Narodowe Centrum Kultury - Bardzo Młoda Kultura
Co to jest edukacja kulturowa?
Najprościej mówiąc to wszelkie działania, które przygotowują jednostki do aktywnego i twórczego uczestnictwa w kulturze. W proponowanym przez nas rozumieniu kultura to tyle, co specyficzny sposób życia ludzi, zaś uczestnictwo w niej tożsame jest z byciem człowiekiem. Kultura to więc nie tylko sztuka, działalność artystyczna czy obyczaje, ale to wszystko, co sprawia, iż człowiek żyje inaczej niż pozostałe stworzenia. To nasz wyjątkowy sposób adaptowania się do rzeczywistości. Uczestniczyć w kulturze można zarówno poprzez korzystanie z niej w codziennych praktykach, jak i poprzez jej współtworzenie - nie tylko malując czy pisząc książki, ale też mówiąc, używając narzędzi, opowiadając dowcipy, korzystając z mediów, działając społecznie.
Zanurzyć się w kulturze
Takie rozumienie uczestnictwa w kulturze sprawia, że edukacja kulturowa to działanie mające kształtować umiejętności oraz kompetencje, które sprawiają, iż jednostki pełniej są w niej zanurzone. Im głębsze jest to zanurzenie, w tym większym stopniu stajemy się pełnoprawnymi członkami społeczeństwa, tym większe są nasze szanse na samorealizację, umiejętność swobodnego wyrażania siebie i konstruowania swojej tożsamości, komunikowania się z innymi, tworzenia i korzystania z dóbr kultury, a więc w istocie bycia podmiotami. Edukacja kulturowa to więc nie tylko przygotowywanie do tworzenia i odbioru sztuki oraz efektów pokrewnych jej praktyk, ale również wyposażanie w zdolność bycia w kulturze, korzystania z jej zasobów i ich współtworzenia.
Dlaczego używamy pojęcia edukacja kulturowa, a nie edukacja kulturalna?
Po pierwsze dlatego, że pozwala to dostrzec, iż celem procesów edukacyjnych nie jest tylko kształtowanie ludzi kulturalnych (edukacja kulturalna) czy uczenie umiejętności tworzenia sztuki (edukacja artystyczna). Określenie edukacja kulturowa sygnalizuje, że podstawowym problemem nie jest wcale to, że ludzie nie czytają książek, nie chodzą do kina czy do galerii, czy też to, że używają wulgaryzmów. Podstawowym problemem jest to, że nie potrafią w pełni uczestniczyć w życiu swojej zbiorowości. Nie potrafią tego, bo: nie umieją komunikować się z innymi, wyrażać tego, co czują, nie rozumieją docierających do nich komunikatów, nie potrafią odróżnić tego, co wartościowe od tego, co wartości jest pozbawione; nie mają zaufania do innych i nigdy z nimi nie współdziałali, nie umieją dostrzec wartości tego, co potrafią ani określić tego, co z tych umiejętności może przydać się innym itd. Jak się wydaje, problemy te można próbować rozwiązywać, ucząc dzieci i młodzież tych wszystkich umiejętności poprzez wspólny wysiłek szkoły i instytucji kultury, a przy współpracy rodziców i bliskich. Do tego potrzebne jest jednak stworzenie okazji do współpracy pomiędzy tymi podmiotami, ta zaś jest możliwa, o ile najpierw przygotujemy do tego nauczycieli, animatorów i edukatorów, zapewnimy im warunki współpracy i działania (zarówno merytoryczne, instytucjonalne, jak i finansowe) oraz gdy dostosujemy tego rodzaju wsparcie do specyficznych, lokalnych potrzeb.
Po drugie używając pojęcia edukacja kulturowa, chcemy zaznaczyć odrębność programu „Bardzo Młoda Kultura” (BMK) wobec dotychczasowych form wspierania działań edukacyjnych w kulturze, traktując te istniejące za niewystarczające. Ta odrębność polega na tym, że Program ten ma na celu budowanie kompleksowego mechanizmu, dzięki któremu działania edukacyjne mogą się lepiej rozwijać. Proponując nazwę edukacja kulturowa, nie chcemy więc w żadnym razie dokonywać rewolucji, zwłaszcza rewolucji dla samej rewolucji. Chodzi raczej o uświadomienie sobie, że to, co robimy, nie jest czymś przypadkowym, ale jedną z najważniejszych praktyk, poprzez którą kształtujemy przyszłość. Używanie pojęcia edukacja kulturowa ma więc być środkiem prowadzącym do tego, by wspieranie działań edukacyjnych w kulturze było traktowane poważniej, zarówno w polityce państwa, jak i samorządów.
Po trzecie używamy kategorii edukacja kulturowa ze względów historycznych. Początki edukacji kulturalnej w Polsce to koniec lat 40. XX wieku, a więc są one ulokowane w kontekście, w którym w bardzo wąski sposób rozumiano kulturę – jako przede wszystkim sztukę i dobre wychowanie. Szły za tym specyficzne cele edukacji kulturalnej – najważniejszym z nich było ukulturalnianie, a więc przygotowanie do uczestnictwa „niekulturalnych” w wąsko rozumianej, instytucjonalnej kulturze proponowanej przez państwo. Współcześnie zmieniły się nie tylko naukowe sposoby myślenia o kulturze, ale przede wszystkim ona sama – ludzie są dziś wolni, autonomiczni, mają mnóstwo sposobności, by korzystać z kultury, społeczeństwo jest bardzo zróżnicowane, stykamy się dziś z całkowicie odmiennymi problemami niż przed półwieczem, inna jest też pozycja państwa i jego rola. Zasadne wydaje się więc zastąpienie przestarzałego pojęcia edukacji kulturalnej bardziej adekwatnym i lepiej wyrażającym cele edukacji w kulturze, a więc edukacją kulturową.
[1]
Cele programu Bardzo Młoda Kultura
| Propagowanie nowoczesnych form edukacji kulturowej oraz świadomości, iż stanowi ona jedno z najważniejszych narzędzi budowania demokratycznego społeczeństwa, ludzkiej podmiotowości, pełniejszego uczestnictwa w kulturze. |
|
| Wzmacnianie wiedzy, umiejętności i kompetencji osób, które zajmują się edukacją kulturową w Polsce, w tym nauczycieli, osób zatrudnionych w instytucjach kultury i tych działających w organizacjach pozarządowych. |
|
| Stwarzanie okazji do współdziałania osób zajmujących się edukacją kulturową, a reprezentujących sferę edukacji i kultury, a także kreowanie organizacyjnych, finansowych i merytorycznych podstaw tego rodzaju współpracy. |
|
| Identyfikowanie lokalnych potencjałów, których wykorzystanie wzmacnia edukację kulturową, a także rozpoznawanie przeszkód i barier dla jej rozwijania w regionie. |
|
| Poszerzenie zakresu osób, które mogą uczestniczyć w różnych formach edukacji kulturowej, w tym umożliwianie egalitarnego udziału w nich dzieci i młodzieży. |
|
| Prowadzenie działań popularyzujących znaczenie, rolę oraz doniosłość edukacji kulturowej wśród osób odpowiedzialnych za lokalne polityki społeczne i kulturalne, rodziców, prawnych opiekunów dzieci oraz młodzieży. |
|
| Budowanie systemowych rozwiązań wspierających edukację kulturową w Polsce, by wykorzystać lokalne doświadczenia osób zajmujących się tego typu działaniami w poszczególnych regionach Polski. |
|
| [2] |
[1] Raport z realizacji programu Bardzo Młoda Kultura w roku 2016, str. 5-6.
[2] Raport z realizacji programu Bardzo Młoda Kultura w roku 2016, str. 8.
BARDZO MŁODA KULTURA 2016-2018
| Raport „Trwałość w kulturze” w ramach programu Bardzo Młoda Kultura | |
 |
W raporcie zostały zaprezentowane najważniejsze dane statystyczne i rezultaty jakościowe osiągnięte w ramach programu. Szczególnej refleksji poddane zostało zagadnienie trwałości w kulturze – jej znaczenie i sposób rozumienia trwałości przez osoby działające w obszarze animacji i edukacji kulturowej. Publikacja ta jest nie tylko próbą podsumowania dotychczasowej realizacji programu, ale też inspiracją do przyszłych działań z zakresu edukacji kulturowej w Polsce. |
| Raport „Razem w kulturze” w ramach programu Bardzo Młoda Kultura | |
 |
Zapraszamy do lektury raportu „Razem w kulturze”, powstałego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury Bardzo Młoda Kultura. Publikacja ta w sposób pogłębiony traktuje o jednym z najważniejszych aspektów programu, jakim jest współpraca sektora oświaty i kultury. Zawarte w raporcie ustalenia badawcze oraz rekomendacje opracowane zostały na podstawie analizy informacji pozyskanych dzięki wywiadom kwestionariuszowym i pogłębionym przeprowadzonym w ramach badań diagnostycznych w programie Bardzo Młoda Kultura w 2017 roku. |
| Raport z realizacji programu Bardzo Młoda Kultura w roku 2017 | |
 |
Przedstawiamy raport „Współdziałanie w kulturze”, poświęcony kolejnemu etapowi realizacji wieloletniego programu Narodowego Centrum Kultury Bardzo Młoda Kultura. W raporcie, poza podstawowymi informacjami przybliżającymi sposób i skalę realizacji programu Bardzo Młoda Kultura, znajduje się rozdział poświęcony kluczowemu aspektowi tego przedsięwzięcia – współpracy w kulturze. Prezentujemy w nim działania podejmowane przez Operatorów programu, którzy na różnych płaszczyznach urzeczywistniają ideę współpracy. |
| Raport z realizacji programu Bardzo Młoda Kultura w roku 2016 | |
 |
Raport przybliża cele i założenia programu Bardzo Młoda Kultura oraz kluczowe dla niego pojęcie edukacji kulturowej. Zawiera najważniejsze informacje dotyczące poszczególnych elementów realizacji programu - badań diagnostycznych, działalności sieciującej, szkoleniowo-warsztatowej, konkursów regrantingowych. Ilustrowany jest przykładami konkretnych działań, zrealizowanych w roku 2016 przez wojewódzkich Operatorów programu. Zapraszamy do lektury! |
Zobacz także
